Παγανιστικά Χριστούγεννα ή επιστροφή στις ρίζες

Στη φυλακή, για να περάσουν οι ατέλειωτες ώρες, ακούγαμε και λέγαμε ιστορίες από τις ζωές μας. Είχαμε έναν παπά μαζί μας που δεν ξέραμε γιατί τον είχαν φέρει. Και ήρθε η σειρά του να μιλήσει για κάποιον κρατούμενο από τα παλιά. Μας άρεσαν αυτές οι ιστορίες.

Ήταν το δικό μας μέλλον. Δέκα μέρες χωρίς νερό και φαγητό στο σκοτάδι, χωρίς μιλιά ανθρώπου. Και όταν η πόρτα άνοιξε, πόνεσαν τα μάτια του από το φως. Έβλεπε μόνο σκιές. Δύο φύλακες τον υποβάσταζαν για να μη σωριαστεί. Και τον πήγαν στον διοικητή. Θα σταυρωθείς, του είπε.

Αθώος ή ένοχος, δεν έχει καμιά σημασία. Ο νόμος μετράει. Και πρέπει να δουλεύει, έστω και αν αδικεί. Ο νόμος λειτουργεί πάντα για τους άλλους που πρέπει να συμμορφωθούν. Δικός σας, είπε στους φρουρούς. Και το γλέντι άρχισε. Κνούτοι με σιδερένιες μπάλες και λεπίδες όργωναν το ισχνό κορμί.

Και το πλήθος θαύμαζε το θέαμα. Μπήκε στον χορό με ξύλα, με λοστάρια, με ματσούκια και πέτρες. Ακουγόταν το σπάσιμο των πλευρών του. Κόκκινες παπαρούνες φύτρωναν στο χώμα. Και ό,τι απέμεινε από το σώμα του, το κάρφωσαν στον σταυρό με ανθεκτικά καρφιά.

Αρπακτικά πουλιά έτρωγαν από τις ζωντανές σάρκες του. Σφίγγες και μύγες έπιναν από το στόμα και τα μάτια του. Σκληρό θέαμα ακόμα και για επαγγελματίες βασανιστές. Και έγιναν για μια στιγμή άνθρωποι. Τον λυπήθηκαν. Με μια βαριοπούλα τού έσπασαν τα κόκαλα κάτω από τα γόνατα, να τρέξει το αίμα και να λυτρωθεί. Το όνομά του, ρωτήσαμε. Και ο παπάς είπε: Ιησούς, Ιησούς Ναζωραίος.

Η Αθήνα μαζί με όλες τις χριστιανικές πρωτεύουσες του κόσμου συναγωνίζονται για το ποια θα γιορτάσει λαμπρότερα και με πιο πολλές αγορές την έλευση του Θεανθρώπου. Γιορτινά τραπέζια, ρεβεγιόν, χριστουγεννιάτικα θεάματα και συναυλίες.

Οι πολυεθνικές, και αυτές στη γιορτή, μας πλημμυρίζουν με προσφορές. Όσο μεγαλύτερη κατανάλωση, τόσο καλύτερη η γιορτή. Τα πλούσια και άφθονα τραπέζια μας γεμίζουν τους κάδους των απορριμμάτων και τους υπερχειλίζουν. Ένα είδος κοινωνικής πρόνοιας και ανακατανομής της αφθονίας. Και όλοι μας έχουμε δει ανθρώπους να ψάχνουν εκεί την τροφή τους κάτω από τα γιορτινά και χαρούμενα φώτα της Αθήνας, που φέτος μάλιστα δεν επιβάρυναν τον δήμο μας, δηλαδή όλους εμάς.

Ήταν ευγενής χορηγία ευαγών ιδρυμάτων. Και λες εύγε. Ιδού αλληλεγγύη. Προσωπικά είμαι υπέρ των γιορτών. Να διασκεδάσει ο κόσμος, να χαρεί, να γελάσει. Αλλά πού βρίσκεται ο Χριστός; Εκτός από κάτι κιτς φάτνες που είναι για γέλια, δεν έπεσε στην αντίληψή μου κάτι άλλο.

Και έκανα μια ανίερη σκέψη: Είναι αυτά τα Χριστούγεννα μια παγανιστική γιορτή της κατανάλωσης, κάτι σαν «Βlack Friday», που θα μπορούσαμε να το λέγαμε «Ηappy white days»; Μήπως δεν έχουν καμία σχέση με τον χριστιανισμό; Και έψαξα λίγο το θέμα.

Τον 1ο αιώνα μετά Χριστόν δεν υπήρχαν Χριστούγεννα, ούτε κάποια άλλη γιορτή για τη γέννησή του. Αυτό δεν απασχολούσε τη θεολογία. Κατά τον Ωριγένη, αυτό ήταν παγανιστική συνήθεια. Αυτό που ενδιέφερε, ήταν η συμμετοχή στο πάθος του Χριστού, στη θυσία του για τους ανθρώπους και τη σωτηρία τους. Μια πράξη, όπως θα λέγαμε σήμερα, αγωνιστική που προσφέρεται για το καλό όλων.

Τα Χριστούγεννα καθιερώνονται με εγκύκλιο του Πάπα Λιμπέριου το 354, αφού βέβαια είχε καθιερωθεί ο χριστιανισμός ως επίσημη θρησκεία της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Και έκτοτε αμετάκλητα ο Χριστός έχει γεννηθεί στις 25 Δεκεμβρίου. Γιατί όμως ειδικά αυτή την ημερομηνία και όχι μιαν άλλη; (αφού ήδη είχαν περάσει τρεισήμισι αιώνες χωρίς ημερομηνία γέννησης του Θεανθρώπου). Και εδώ, όπως πάντα, υπεισέρχεται η πολιτική.

Οι Ρωμαίοι ήταν πραγματιστές. Έδειχναν μεγάλο σεβασμό στις θρησκείες που υπήρχαν στην αυτοκρατορία τους, με σκοπό να τις θέσουν στο πλαίσιο του πολιτεύματός τους. Δηλαδή την υποταγή της θρησκείας στο πλαίσιο της Πολιτείας. Τα μεταφυσικά ερωτήματα δεν απασχολούσαν τους αυτοκράτορες. Αυτό ήταν πρόβλημα των διανοούμενων θεολόγων. Στον 2ο και 3ο αιώνα δύο θρησκείες ήταν διαδεδομένες και ανταγωνιστικές στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία. Αυτή του Χριστού, του γιου του Θεού.

Η άλλη του Μίθρα, γιου του Ηλιου. Και οι δύο είχαν γεννηθεί ταπεινά, σε σπηλιές. Και οι δύο είχαν αναστηθεί και είχαν οδηγηθεί στον αιώνιο πατέρα. Ο Μίθρας είχε ημερομηνία γέννησης 25 Δεκεμβρίου. Όπου υπήρξαν και λαμπρές τελετές προς τιμήν του.

Όταν ο Ηλιογάβαλος γίνεται αυτοκράτορας επιβάλλει τη θρησκεία του Μίθρα, δηλαδή τη λατρεία του Ηλιου. Αργότερα ο Αυρήλιος προσθέτει και τον Απόλλωνα για να δημιουργήσει έναν δικό του θεό, τον Sol Invictus (Ανίκητος Ηλιος), θρησκεία που ασπάστηκε και ο Κωνσταντίνος στις αρχές της αυτοκρατορίας του, πριν τελικά επιβληθεί για πάντα ο χριστιανισμός ως επίσημη αυτοκρατορική θρησκεία. Και από εδώ και πέρα τα πάντα κανονίζονται από τις διάφορες συνόδους, σχίσματα, αιρέσεις κ.λπ.

Μπερδεμένα πράγματα. Μήπως ο χριστιανισμός είναι κάτι πιο απλό; Ας ακούσουμε τον φανταστικό παπά της φυλακής: «Χριστέ μου, το παράδειγμά σου ακολούθησαν κι άλλοι. Ανέβηκαν τον δικό τους σταυρό σε σκοτεινά μπουντρούμια, με αλυσίδες σε χέρια και πόδια, με βγαλμένα τα νύχια και τα δόντια, κρεμασμένοι ανάποδα από το ταβάνι, μέχρι να ξεψυχήσουν. Όμως κανείς δεν τους θυμάται. Και ήταν δικοί σου μαθητές. Χριστέ μου, φοβάμαι πως σε λίγο θα έχουν ξεχάσει και σένα».

 Περικλής Κοροβέσης

iskra