Είναι –όντως- αφελής η ηγεσία των Κούρδων;

Οι πρόσφατες εξελίξεις στη βόρεια Συρία, έφεραν στο κέντρο της συζήτησης το κουρδικό και τις συμμαχίες που έχει επιλέξει η κουρδική ηγεσία. Η κυρίαρχη αντίληψη είναι ότι η ηγεσία των Κούρδων «αξιοποιήθηκε» από τις ΗΠΑ μια προηγούμενη περίοδο και τώρα «πληρώνει» τις επιλογές της.

Είναι άραγε έτσι;

Αποτέλεσε η κυρίαρχη ομάδα της ηγεσίας τον «χρήσιμο ηλίθιο» του αμερικανικού σχεδίου στη περιοχή;

Ίσως θα έπρεπε να δούμε, κατ αρχάς, την εξέλιξη αυτής της συμμαχίας (Κούρδων Συρίας-ΗΠΑ-Ισραήλ) τα τελευταία χρόνια.

Ένα σύντομο χρονικό.

• Το 2012, στις αρχές τις ιμπεριαλιστικής επέμβασης στη Συρία, το  Δημοκρατικό Κόμμα (PYD) και το Κουρδικό Εθνικό Συμβούλιο (KNC), προσχώρησαν στη σύσταση της Κουρδικής Ανώτατης Επιτροπής (KSC) και ίδρυσαν τις πολιτοφυλακές του YPG.
• Τον Ιούλιο του 2012 το PYD-YPG απέκτησε  τον έλεγχο στις πόλεις Kobanî, Amuda και Afrin και στη συνέχεια των Al-Malikiyah, Ras al-Ayn, al-Darbasiyah και al-Muabbada.
• Τον Ιούλιο του  2013 ο Salih Muslim, ηγέτης του PYD, είχε συζητήσεις με Τούρκους αξιωματούχους σχετικά με την αυτονομία των Κούρδων  στη Συρία. Τα αιτήματα της Τουρκίας περιλάμβαναν ότι το  PYD δεν θα έβλαπτε την ασφάλεια των συνόρων της Τουρκίας και θα ήταν αντίθετο στη συριακή κυβέρνηση .
• Το 2013 το PYD εγκατέλειψε τον συνασπισμό με τον KNC και ίδρυσε το Κίνημα για μια Δημοκρατική Κοινωνία (TEV-DEM).

(Το Κουρδικό Εθνικό Συμβούλιο (KNC)-(ENKS) με ηγέτη τον Ibrahim Biro, είχε ιδρυθεί από τον Masoud Barzani , και πλέον συνεργάζεται με την Τουρκία ενώ διαθέτει  5000 ένοπλουςPeshmerga, οι οποίοι έχουν εκπαιδευθεί στη Τουρκία.

• Μέχρι το 2014 η Τουρκία επέτρεπε στην ηγεσία  και τα μέλη του PYD να χρησιμοποιούν το τουρκικό έδαφος χωρίς περιορισμούς. Υπουργοί του Erdogan  είχαν συναντηθεί αρκετές φορές με τον Salih Muslim.

Η στάση της Τουρκικής κυβέρνησης αλλάζει σταδιακά μετά το 2014 καθώς οι εξελίξεις στη βόρειο Συρία δημιουργούν αποσταθεροποίηση στο εσωτερικό της χώρας. Το αποτυχημένο πραξικόπημα «ολοκληρώνει» την αλλαγή στάσης του Erdogan.

• Tον Οκτώβριο του 2015 ιδρύθηκαν οι  SDF (Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις), η πολιτικο-στρατιωτική συμμαχία των Κούρδων με άλλες δυνάμεις .  Ανάμεσά τους και πρώην δυνάμεις του FSA.  Βασική συνιστώσα του  SDF είναι οι κουρδικές πολιτοφυλακές.

Η αμερικανική υποστήριξη ξεκίνησε επίσημα την ίδια περίοδο.

• Στις 12 Οκτωβρίου 2015, το Πεντάγωνο επιβεβαίωσε ότι  αεροσκάφη μεταφοράς C-17 των Ηνωμένων Πολιτειών έριξαν 100 παλέτες με 45 τόνους όπλων και πυρομαχικών πάνω από την ελεγχόμενη από την SDF περιοχή της Rojava.
• Τον Φεβρουάριο του 2016, ειδικές αμερικανικές δυνάμεις ενσωματώθηκαν στις δυνάμεις της SDF.
• Στις 17 Μαρτίου 2016, την επομένη της ανακήρυξης της Δημοκρατικής Ομοσπονδίας της Βόρειας Συρίας (DFNS, Rojava), ο υπουργός Άμυνας των ΗΠΑ, Ashton Carter, επαίνεσε τις SDF (YPG) ως «αποδεδειγμένα εξαιρετικούς εταίρους μας το έδαφος … σκοπεύουμε να συνεχίσουμε να το κάνουμε αυτό(την ενίσχυσή τους) , αναγνωρίζοντας τις πολυπλοκότητες του περιφερειακού ρόλου τους ».
• Στις 21 Μαΐου 2016, ο στρατηγός Joseph Votel, γενικός διοικητής της Κεντρικής Διοίκησης των Η.Π.Α., πραγματοποίησε ένα μυστικό ταξίδι αρκετών ωρών στη βόρεια Συρία για να επισκεφθεί διάφορες τοποθεσίες όπου υπήρχαν ειδικές δυνάμεις των ΗΠΑ.
• Το Συριακό Παρατηρητήριο για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα  παρουσίασε έκθεση όπου αναφέρεται ότι εκτός από ειδικές αμερικανικές δυνάμεις στηρίζουν τις SDF γερμανικές και γαλλικές δυνάμεις . Η Γερμανία αρνήθηκε επισήμως την έκθεση ,η Γαλλία την επιβεβαίωσε.
• Στις αρχές Οκτωβρίου του 2016, κατασκευάστηκε στρατιωτικό αεροδρόμιο σε ελεγχόμενη περιοχή από τις SDF, για επιχειρήσεις αερομεταφορών των ΗΠΑ, κοντά στην περιοχή al-Shaddadah της Jazira.
• Στις 9 Μαΐου 2017, ανακοινώθηκε από το Πεντάγωνο, ότι ο Αμερικανός Πρόεδρος Ντόναλντ Τρόμν ενέκρινε ένα σχέδιο με το οποίο οι Ηνωμένες Πολιτείες θα παρείχαν  άμεσα βαριά όπλα στη μεγάλη συνιστώσα των  SDF, το YPG.
• Μέχρι τον Ιούλιο του 2017, περισσότερα από 8.500 μέλη της SDF εκπαιδεύτηκαν από τις ΗΠΑ και το πρώτο εξάμηνο του 2017, περισσότερα από 400 οχήματα και άλλος εξοπλισμός παραδόθηκαν στις SDF.
• Σύμφωνα με ρεπορτάζ  του κουρδικού δικτύου ειδήσεων, Κουρδιστάν 24, οι δυνάμεις του YPG, έλαβαν περίπου 800 φορτία στρατιωτικών προμηθειών από το Πεντάγωνο από τις αρχές Ιουνίου έως τα τέλη Ιουλίου 2017.
• Σε κοινή έκθεσή της που δημοσιεύθηκε στις 12 Σεπτεμβρίου 2017, ο Οργανισμός Αναφοράς για το Οργανωμένο Έγκλημα και την Διαφθορά (OCCRP) και το Βρετανικό Δίκτυο Αναφορών (BIRN) ισχυρίστηκαν ότι το Πεντάγωνο παρέδωσαν ποσά αξίας 2,2 δισεκατομμυρίων δολαρίων στις SDF.
• Στα τέλη Νοεμβρίου του 2017,  Τούρκοι αξιωματούχοι δήλωσαν ότι ο Τράμπ,  δήλωσε στον Ερντογάν κατά τη διάρκεια τηλεφωνικής συνομιλίας,  ότι οι ΗΠΑ θα τερματίσουν τις προμήθειες όπλων στην SDF.  Ωστόσο, οι Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις (SDF) αρνήθηκαν κάτι τέτοιο, δηλώνοντας ότι παρέλαβαν εξοπλισμό από τις ΗΠΑ στα τέλη Νοεμβρίου.
• Στις 12 Φεβρουαρίου 2018 , το Υπουργείο Άμυνας των Ηνωμένων Πολιτειών εξέδωσε ένα σχέδιο προϋπολογισμού για το 2019 το οποίο, όσον αφορά τη Δημοκρατική Ομοσπονδία της Βόρειας Συρίας (DFNS), περιελάμβανε 300 εκατομμύρια δολάρια για τις  SDF και 250 εκατομμύρια για την ασφάλεια των συνόρων.

Τι συνέβη στο Afrin;

Μπροστά στο ενδεχόμενο της τουρκικής εισβολής, η κουρδική ηγεσία δέχθηκε επανειλημμένες προτάσεις από τη συριακή κυβέρνηση για συνεργασία. Τις αρνήθηκε, παραμένοντας σταθερή στη συμμαχία της με τις ΗΠΑ.

Μια τέτοια σταθερότητα, μπροστά σε ένα τέτοιο κίνδυνο, δηλώνει ένα και μόνο: (και προφανώς όχι αφέλεια) ότι έχουν δοθεί οι απαραίτητες εγγυήσεις από την πλευρά των ΗΠΑ.

Το βάρος της σύγκρουσης στο Afrin δεν το σήκωσε ο τουρκικός στρατός. (Είχε μόνο 56 απώλειες), αλλά οι μισθοφόροι (500 νεκροί).

Είναι σχεδόν σίγουρο ότι οι ΗΠΑ (με την de facto συνενοχή της κουρδικής ηγεσίας) παρέδωσαν το Afrin στον τουρκικό στρατό (στα πλαίσια της σκληρής διαπραγμάτευσης με το καθεστώς Ερντογάν) , ενώ η παρουσία τους στα ανατολικά διασφαλίζει και τον έλεγχο της περιοχής εκεί από τους συμμάχους τους Κούρδους.

Το σχέδιο των ΗΠΑ

Με αυτό τον τρόπο οι ΗΠΑ προσπαθούν να πετύχουν το δύσκολο σχέδιο της «ισορροπίας» στη περιοχή. Από τη μια να συνεχίσουν τη διαπραγμάτευση με τον-όχι πάντα δεδομένο- Ερντογάν (πότε πιέζοντας, πότε κάνοντας παραχωρήσεις) και από την άλλη να ικανοποιήσουν εν μέρει τις επιδιώξεις της σύμμαχης κουρδικής ηγεσίας (αυτονόμηση του ανατολικού συριακού Κουρδιστάν).

Η αστική τάξη της Τουρκίας δεν έχει τα χαρακτηριστικά της κουρδικής (ή και της ελληνικής). Είναι μια ισχυρή εθνική αστική τάξη, κυρίαρχη σε μια χώρα που συνεχώς ενδυναμώνει ο περιφερειακός της ρόλος. Η οικονομική, πολιτική ενδυνάμωση της Τουρκίας τα τελευταία 15 χρόνια είναι εντυπωσιακή. Θα διαπραγματευτεί σκληρά με τις ΗΠΑ το ρόλο της στη νέα Μέση Ανατολή. Πιέζοντας και στα «2 και ½ μέτωπα» που ισχυρίζεται ότι μπορεί να ανοίξει. Τόσο στο Αιγαίο, όσο και στη Συρία (και προς το Νότο, όπου μια κατάσταση πέραν  της πίεσης θα έβαζε τον Ερντογάν μπροστά στον κίνδυνο ανοιχτής σύγκρουσης με Δαμασκό και Μόσχα και προς τα Ανατολικά, όπου η παρουσία των αμερικανικών στρατευμάτων επίσης καθιστά ακραίο βολονταρισμό μια μεγάλης κλίμακας επίθεση)

Και οι ΗΠΑ, στη διαπραγμάτευση αυτή, θα χρειαστούν «εταίρους», με μειωμένη αυτονομία,  πρόθυμους να «ρισκάρουν» για κέρδη, από ενδεχόμενα προσωρινά ρήγματα στη σχέση ΗΠΑ-Τουρκίας.

Δυστυχώς , πλην του Κουρδιστάν, και στην Ελλάδα υπάρχουν «φωνές», που ποντάρουν σε μια τέτοια προοπτική.

Και το δίπολο «εθνικισμός-αντιεθνικισμός», μπορεί να λειτουργήσει αποπροσανατολιστικά, όταν από το κάδρο απουσιάζει το κύριο: το δόγμα «ανήκομεν εις την Δύσην» και η παραμονή της Ελλάδας στο ΝΑΤΟ.

Στο Αιγαίο και στα βουνά του Κουρδιστάν βασικός εχθρός είναι τα σχέδια των ΗΠΑ για τη περιοχή. Και οι πρόθυμες, στο να υπηρετήσουν αυτά τα σχέδια , πολιτικές. 

Ανδρέας Ζαφείρης