ΣΕ ΤΡΟΧΙΑ ΣΥΓΚΡΟΥΣΗΣ ΗΠΑ - ΡΩΣΙΑ

(Τρι. 4/10/16 – 14:30)              

Η ΡΗΞΗ ΣΤΟ ΣΥΡΙΑΚΟ ΕΥΝΟΕΙ ΤΙΣ ΒΛΕΨΕΙΣ ΤΟΥ ΕΡΝΤΟΓΑΝ  

Με δύο συμβολικές κινήσεις, Μόσχα και Ουάσιγκτον επισημοποίησαν, τη Δευτέρα, την επιστροφή των σχέσεών τους στην ατμόσφαιρα του Ψυχρού Πολέμου. Πρώτα ήρθε η απόφαση του προέδρου Πούτιν να αναστείλει την εφαρμογή αμερικανορωσικής συμφωνίας για τον περιορισμό των αποθεμάτων εμπλουτισμένου ραδιενεργού πλουτώνιου που χρησιμοποιείται για την κατασκευή πυρηνικών όπλων. Λίγες ώρες αργότερα, το Στέιτ Ντιπάρτμεντ ανακοίνωσε τη διακοπή των διπλωματικών διαβουλεύσεων με τη Ρωσία για την κατάπαυση του πυρός στη Συρία. Κι αν η κίνηση Πούτιν ήταν σε μεγάλο βαθμό συμβολική, η επιλογή της Ουάσιγκτον προοιωνίζεται εξαιρετικά επικίνδυνες εξελίξεις στη Συρία, με αντίκτυπο στην ευρύτερη περιοχή.

Η κατάρρευση της εύθραυστης αμερικανορωσικής προσέγγισης στο Συριακό, καρπός της οποίας υπήρξε το σχέδιο Κέρι- Λαβρόφ για κατάπαυση του πυρός, ήταν μια νίκη των πιο σκληροπυρηνικών κύκλων στην αμερικανική ηγεσία. Το Πεντάγωνο και προσωπικά ο υπουργός Άμυνας Άστον Κάρτερ ήταν εξ αρχής αντίθετοι στη συμφωνία Κέρι- Λαβρόφ και έκαναν ό,τι περνούσε από το χέρι τους για να την τορπιλίσουν. Ο “κατά λάθος” (όποιος θέλει το πιστεύει) βομβαρδισμός μονάδων του συριακού στρατού από την αμερικανική αεροπορία, που προκάλεσε εκατόμβη θυμάτων, έπεισε τη ρωσική ηγεσία ότι η κυβέρνηση Ομπάμα δεν ήθελε πραγματικά ή δεν μπορούσε, λόγω των εσωτερικών της αντιθέσεων, να εφαρμόσει τις δεσμεύσεις που είχε αναλάβει.

Αποτέλεσμα ήταν η εντατικοποίηση των προσπαθειών του Μπασάρ Άσαντ και των Ρώσων συμμάχων του να ανακαταλάβουν το ελεγχόμενο από τους αντικαθεστωτικούς ανατολικό τμήμα του Χαλεπίου. Η επικοινωνιακή καταιγίδα στα δυτικά μέσα ενημέρωσης για την ανθρωπιστική καταστροφή στο ανατολικό Χαλέπι δεν οφείλεται στη ευαισθησία τους για το δράμα των αμάχων, αλλά στην εκτίμηση ότι η επιχείρηση του Άσαντ θα μπορούσε να τελεσφορήσει. Σ' αυτή την περίπτωση, το καθεστώς Άσαντ θα ήλεγχε όλες τις μεγάλες πόλεις που εκπροσωπούν τη μεγάλη πλειονότητα του πληθυσμού και συγκεντρώνονται στο δυτικό τμήμα της χώρας και θα είχε το πάνω χέρι σε οποιαδήποτε μελλοντική διαπραγμάτευση.

Μετά την κατάρρευση της ανακωχής, ο συριακός εμφύλιος είναι πολύ πιθανό να μπει σε μια νέα, ακόμη πιο άγρια φάση, παίρνοντας ανοιχτά χαρακτηριστικά “πολέμου ΗΠΑ- Ρωσίας μέσω αντιπροσώπων”. Ήδη, η Ουάσιγκτον διαμηνύει ότι αναζητά “εναλλακτικές λύσεις” οι οποίες θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν την αποστολή βαρύτερου οπλισμού σε αντικαθεστωτικές οργανώσεις, περισσότερους άνδρες των αμερικανικών ειδικών δυνάμεων στη Συρία ή και την επαναφορά σεναρίων για άμεση αμερικανική, στρατιωτική εμπλοκή, τα οποία απέρριπτε μέχρι τώρα, μετά από πολλές ταλαντεύσεις, ο Μπαράκ Ομπάμα. Στο μεταξύ, αμερικανικά μέσα ενημέρωσης μετέδωσαν, χωρίς να έχουν διαψευστεί μέχρι στιγμής από τη Μόσχα, ότι η Ρωσία στέλνει εξελιγμένους πυραύλους S-300 στη ναυτική βάση της στη συριακή πόλη Ταρτούς ώστε να ενισχύσει την αντιπυραυλική και αντιαεροπορική της άμυνα, προφανώς απέναντι στις ΗΠΑ και τους συμμάχους τους.

Οι επιπτώσεις αυτών των εξελίξεων ξεπερνούν το Συριακό. Το σχέδιο Κέρι- Λαβρόφ ήταν μια ευκαιρία για μια συνολική διευθέτηση μεταξύ των δύο πυρηνικών υπερδυνάμεων, που θα περιελάμβανε και τη δεύτερη μεγάλη, ανοιχτή πληγή, το ουκρανικό πρόβλημα και θα άνοιγε το δρόμο για την άρση των αμερικανικών και ευρωπαϊκών κυρώσεων σε βάρος της Ρωσίας. Αν και το παράθυρο ευκαιρίας δεν έχει κλείσει οριστικά (σήμερα η Αμερικανίδα υφυπουργός Εξωτερικών Βικτόρια Νούλαντ επισκέπτεται τη Μόσχα για το Ουκρανικό), οι πιθανότητες θετικής εξέλιξης μοιάζουν απελπιστικά μικρές. Η οριστικοποίηση της ψυχροπολεμικής υποτροπής θα επιτρέψει στους πιο σκληροπυρηνικούς κύκλους των ΗΠΑ να σφραγίσουν τους τελευταίους μήνες της διακυβέρνησης Ομπάμα (τον οποίο θεωρούν υπερβολικά ενδοτικό, κάτι σαν Αμερικανό... Γκορμπατσόφ) και να προλειάνουν το έδαφος για μια στροφή σε ανοιχτά επιθετικές, έναντι της Ρωσίας, πολιτικές επί προεδρίας Χίλαρι Κλίντον, η οποία εμφανίζεται ως το αδιαφιλονίκητο φαβορί στην αναμέτρηση του Νοεμβρίου.

Στους κατ' εξοχήν ωφελημένους από τη διαγραφόμενη αμερικανορωσική ρήξη φιλοδοξεί να καταταγεί η Τουρκία του Ερντογάν. Μετά την κατάρρευση της ανακωχής, οι Αμερικανοί έχουν όσο ποτέ ανάγκη την Τουρκία για την ανάσχεση του Άσαντ στο Χαλέπι και τον έλεγχο όσο γίνεται περισσότερων εδαφών, τόσο στο συριακό Βορρά, όσο και στο ανατολικό τμήμα της χώρας, όπου βρίσκονται τα κυριότερα προπύργια του Ισλαμικού Κράτους και κυρίως η Ράκα. Σ' αυτή τη συγκυρία, ο Ερντογάν πιέζει τους Αμερικανούς να διαλέξουν είτε την Τουρκία, είτε τους Κούρδους, ελπίζοντας βάσιμα ότι η επιλογή θα είναι προς όφελός του. Ανάλογες φιλοδοξίες τρέφει ο Ερντογάν στο ιρακινό μέτωπο, όπου επίκειται η επίθεση για την εκδίωξη του Ισλαμικού Κράτους από τη Μοσούλη, περιοχή που ενσαρκώνει τις παραδοσιακές, αναθεωρητικές βλέψεις της Άγκυρας όχι λιγότερο από το Αιγαίο. Ίσως η πρόσφατη ανακίνηση ζητήματος Λωζάννης από τον Ερντογάν, πέραν των εσωτερικών σκοπιμοτήτων της, να συνδέεται και με αυτές τις εξελίξεις που κυοφορούνται στην ευρύτερη περιοχή.  

Α.Θ.

ΙΣΚΡΑ