100 χρόνια από την Ρωσική Επανάσταση. Βασικά στοιχεία της κληρονομιάς της

Ο διεθνιστικός χαρακτήρας της Ρώσικης Επανάστασης αποτελεί ένα από τα ανεκτίμητα κληροδοτήματα της.

Για τον Λένιν η Ρώσικη επανάσταση δεν μπορούσε να αντιμετωπιστεί σαν ένα Ρώσικο γεγονός, αλλά σαν το ξεκίνημα της επανάστασης σε ευρωπαϊκό και παγκόσμιο επίπεδο.

Πίσω από το σύνθημα «Εργάτες του κόσμου ενωθείτε» που εύκολα επαναλαμβάνεται σήμερα, αφήνοντας να φανεί μόνο η ηθική του διάσταση, υπήρχε η τεράστιας σημασίας πρακτική διάσταση, την οποία ο Λένιν δεν σταμάτησε στιγμή να αναδεικνύει.

Σε δεκάδες περιπτώσεις μετά τη νίκη της επανάστασης στη Ρωσία, ο Λένιν είχε προειδοποιήσει ότι χωρίς τη βοήθεια της διεθνούς εργατικής τάξης, η Ρώσικη Επανάσταση ήταν καταδικασμένη.

“Απέχουμε πολύ ακόμα από το να έχουμε συμπληρώσει ακόμα και την μεταβατική περίοδο από τον καπιταλισμό στο σοσιαλισμό…

«Δεν πιστέψαμε ποτέ ότι μπορούμε να τη συμπληρώσουμε χωρίς την βοήθεια του διεθνούς προλεταριάτου…

«Δεν είχαμε ποτέ ψευδαισθήσεις πάνω σε αυτό το ζήτημα. Η τελική νίκη του σοσιαλισμού σε μια χώρα είναι φυσικά αδύνατη…

«Ο Ρώσος την ξεκίνησε –ο Γερμανός, ο Γάλλος και ο Άγγλος θα την τελειώσουν, και ο σοσιαλισμός θα είναι νικηφόρος. (24 Ιανουαρίου 1918, αγγλική έκδοση απάντων του Λένιν, Τόμος 26, 465-72)

Δεν μπορεί να αναπτυχθεί η σοσιαλιστική οικονομία σε μια χώρα απομονωμένα, αλλά σε ένα συνασπισμό κρατών που την θέση του εθνικού οικονομικού ανταγωνισμού για επιβίωση, θα έχει πάρει ο καταμερισμός.

Δεν μπορεί να ελπίζει κάποιος στην επιβίωση της σοσιαλιστικής επανάστασης σε μια χώρα, αν αυτήν δεν την υπερασπιστούν οι εργάτες άλλων χωρών.

«Χωρίς την επανάσταση στη Γερμανία, είμαστε καταδικασμένοι”, έλεγε ο Λένιν. Απαντώντας ακόμα και σήμερα σε όσους μέσα στην ευρωπαϊκή αριστερά αντιμετωπίζουν τη Γερμανία σαν εχθρό στο σύνολο, μιλώντας για γερμανούς αντί για γερμανικό καπιταλισμό, παραλείποντας να αναφέρουν ότι το πανίσχυρο γερμανικό προλεταριάτο είναι ο πιο πολύτιμος σύμμαχος των εργαζομένων κάθε ευρωπαϊκής χώρας.

Το χθες γίνεται σήμερα και ο Λένιν προειδοποιεί την σημερινή αριστερά ότι σε περίπτωση ρήξης με τους θεσμούς της καπιταλιστικής Ευρώπης, αν δεν καταφέρει να αφαιρέσει την στήριξη των γερμανών εργαζομένων προς τους Σόιμπλε και Σια, είναι καταδικασμένη.

Από το πρώτο συνέδριο της Τρίτης Διεθνούς διακήρυττε ότι «Το Συνέδριο θεωρεί ότι η μόνη αξιόπιστη εγγύηση για παγιοποίηση της σοσιαλιστικής επανάστασης που ήταν νικηφόρα στην Ρωσία, είναι η μετατροπή της σε παγκόσμια εργατική επανάσταση. (8 Μαρτίου 1918, Το ίδιο, Τόμος 27, 119)

Τον Ιούλιο του ίδιου χρόνου, μέσα στις απίστευτες δυσκολίες που αντιμετώπιζε η επανάσταση, τόνιζε ξανά ότι,

«Δεν είχαμε ποτέ την ψευδαίσθηση ότι οι δυνάμεις του προλεταριάτου και των επαναστατημένων ανθρώπων οποιασδήποτε χώρας, όσο ηρωικές, οργανωμένες και πειθαρχημένες και να είναι, θα μπορούσαν να ανατρέψουν τον διεθνή ιμπεριαλισμό…

« Αυτό μπορεί να γίνει μόνο μέσα από τις ενωμένες προσπάθειες των εργατών του κόσμου…

«Ποτέ δε εξαπατήσαμε τον εαυτό μας με την σκέψη ότι αυτό μπορεί να γίνει με τις προσπάθειες μιας μόνης χώρας… (29 Ιουλίου 1918, Το ίδιο, Τόμος 28, 24-5)

Ο Κόκκινος στρατός που τότε δεν ήταν μόνιμος αλλά ένοπλο προλεταριάτο, βασική λενινιστική συνθήκη για υγιές εργατικό κράτος, έπαιξε τεράστιο ρόλο στην υπεράσπιση της χώρας και της επανάστασης. Αλλά τον πιο μεγάλο ρόλο έπαιξε η κινητοποίηση των εργαζομένων σε μια σειρά χώρες από τις δεκάδες που είχαν στείλει στρατεύματα για να πνίξουν την Ρώσικη επανάσταση στο αίμα.

Κινητοποιήσεις που ανάγκασαν τις χώρες να αποσυρθούν μέσα από μαζικές διαδηλώσεις, λιποταξίες στο στρατό και το ναυτικό.

Ο χωρίς υποκατάστατο διεθνιστικός χαρακτήρας του αγώνα για σοσιαλισμό, έβρισκε την δικαίωση του μέσα από την αναχαίτιση των ιμπεριαλιστικών επεμβάσεων στη Ρωσία, από τους λαούς των χωρών που εισέβαλαν στην Ρωσία.

Έτσι, το κλείσιμο της Τρίτης Διεθνούς από τον Στάλιν το 1943, δεν μπορεί να θεωρείται απλά ένα λάθος. Και ακόμα λιγότερο να δικαιολογείτε με κούφιες, γενικές φράσεις όπως ότι άλλαξαν οι συνθήκες, ή ότι το απαιτούσε η αντιφασιστική πάλη των λαών.

Η διαγραφή της πιο πολύτιμης ίσως κληρονομιάς των Μαρξ και Λένιν, της αδήριτης ανάγκης για το παγκόσμιο κόμμα της εργατικής τάξης, είχε τις πιο βαθιές κοινωνικές ρίζες.

Οι όροι που έβαλε ο Λένιν για έλεγχο της νέας εξουσίας, για διατήρηση υγιούς λειτουργίας του κράτους που έστησε η επανάσταση, διαγράφηκαν σταδιακά με τον πιο απόλυτο τρόπο.

• Το κανένας αξιωματούχος δεν πρέπει να έχει μισθό μεγαλύτερο από αυτόν του ειδικευμένου εργάτη, αντικαταστάθηκε από σκανδαλώδη εισοδηματική ανισότητα. Η μισθολογική διαφορά του Πρωθυπουργού του σοσιαλιστικού κράτους, όπως και διευθυντών εργοστασίων και άλλων αξιωματούχων, από αυτήν του συνηθισμένου εργάτη, ήταν μεγαλύτερη από την αντίστοιχη διαφορά σε μια σειρά από καπιταλιστικές χώρες.
• Το όχι μόνιμος στρατός αλλά αρματωμένος κόσμος αντικαταστάθηκε από μονιμότητα, προνόμια και γαλόνια όχι λιγότερα από αυτά των στρατευμάτων των καπιταλιστικών χωρών.
• Η ανακλιτότητα κάθε κρατικού αξιωματούχου, το «κάθε μαγείρισσα να καταστεί ικανή να διαχειριστεί το κράτος» και το όχι μόνιμη γραφειοκρατία, αντικαταστάθηκαν όχι μόνο από μόνιμη γραφειοκρατία αλλά από γραφειοκρατία με κληροδοτικά δικαιώματα πάνω στις θέσεις που κατείχε.

Τα χρόνια που ακολούθησαν τον θάνατο του Λένιν και την απομόνωση της επανάστασης, δεν συνοδεύτηκαν από την ανατροπή της επανάστασης όπως είχε προβλέψει ο Λένιν. Αλλά από την δημιουργία μέσα στο σοσιαλιστικό κράτος ενός στρώματος με τεράστια, νόμιμα και μη, προνόμια.

Μια νέα σοσιαλιστική επανάσταση οπουδήποτε, ήταν πια απειλή όχι μόνο για τους αστούς παγκόσμια αλλά και για το νέο προνομιούχο στρώμα της χώρας των σοβιέτ.

Εδώ βρίσκονται οι κοινωνικές ρίζες του κλεισίματος της Τρίτης Διεθνούς, του παγκόσμιου Κόμματος της εργατικής τάξης, του «λάθους» του Στάλιν και της θεωρητικής τεκμηρίωσης του με το «Σοσιαλισμός σε μια χώρα».

Η δημιουργία αυτού του στρώματος ήταν και από τους βασικούς παράγοντες που συντέλεσαν στο να μην επαληθευτεί η πρόβλεψη του Λένιν για ανατροπή του Σοβιετικού κράτους, σε περίπτωση απομόνωσης του.

Την ίδια ώρα που η ύπαρξη κοινωνίας που η παραγωγή γινόταν με κριτήριο τις ανάγκες του ανθρώπου και όχι το καπιταλιστικό κέρδος, δεν έπαψε στιγμή να αποτελεί τον χειρότερο εφιάλτη για τον καπιταλιστικό κόσμο, την ίδια αυτή ώρα το προνομιούχο, διεφθαρμένο ηγετικό της στρώμα την καθιστούσε όχι άμεση απειλή για τον παγκόσμιο καπιταλισμό.

Παρόλα αυτά όμως, παρά την κατάφορη παραβίαση κάθε λενινιστικού όρου λειτουργίας υγιούς εργατικού κράτους στην Σοβιετική Ένωση μέχρι και την ανατροπή της, η κατάργηση του κριτήριου του καπιταλιστικού κέρδους για να βάλουν μπροστά οι μηχανές και η αντικατάσταση του με τις ανάγκες τους ανθρώπου, ήταν μια κατάκτηση ιστορικών διαστάσεων.

Ήταν το στοιχείο που έβαζε ακόμα και αυτόν τον σοσιαλισμό σε σχέση με τον καπιταλισμό, βήματα μπροστά πάνω στην ιστορική κλίμακα. Και έβαζε την υποχρέωση σε κάθε κομμουνιστή οπουδήποτε, να δίνει την στήριξη του σε αυτή την κοινωνία στην αντιπαράθεση της με τον παγκόσμιο καπιταλισμό, παρά την ύπαρξη του διεφθαρμένου εκτρώματος της σοβιετικής γραφειοκρατίας.

Η Σοβιετική σχεδιασμένη οικονομία, δημιούργησε ανάπτυξη τις πρώτες δεκαετίες μετά την επανάσταση μεγαλύτερη από ότι κατάφερε ποτέ οποιαδήποτε καπιταλιστική χώρα.

Έκτισε σπίτια με θέρμανση για όλους τους ανθρώπους της ακόμα και σε τεράστιες εκτάσεις σε ορισμένες από τις πιο παγωμένες περιοχές του πλανήτη.

Ξόδεψε για την παιδία και την υγεία περισσότερα από οποιαδήποτε καπιταλιστική χώρα.

Από υποανάπτυκτη χώρα έγινε η δεύτερη βιομηχανική χώρα του κόσμου.

Η διαφθορά όμως του ηγετικού της στρώματος ήταν και ο νεκροθάφτης σταδιακά των παραγωγικών δυνατοτήτων της σοσιαλιστικής οικονομίας. 

Σωτήρης Βλάχος